Nazım Edda

İskandinav mitleri hakkındaki bilgilerimiz başlıca üç kaynağa dayanır. Bu kaynaklardan biridir Nazım Edda. Birbirleriyle bağlantılı ama dağınık metinlerden ve şiirlerden oluşur. Derlemenin kalbini yüzyıllar boyu Kopenhag'daki Kraliyet Kütüphanesi'nin hazinelerinden biri olarak kalan ve 1971'de Danimarka ile İzlanda arasındaki anlaşma sonucu ana vatanına dönen Codex Regius yani Kraliyet El Yazması oluşturur.

Codex Regius, İzlanda'nın Hristiyanlığı kabul etmesinden yaklaşık 300 yıl sonra, 13. yüzyılı ikinci yarısında kaleme alınmıştır. Bu el yazmasının içinde on bir tanesi mitolojik konuları ele alan, on altı tanesi ise nesir tarzındaki iki k metinle birlikte Germen eski çağının erkek ve kadın kahramanları hakkında yazılmış olan toplam yirmi dokuz şiir bulunur. Metinlerde yer alan şiir alıntıları, elimizde bulunan yazmalardan çok daha fazlasının kayıp olduğuna işaret eder.

Codex Regius'un içinde geçen Edda şiirlerinin nerede ve ne zaman yaratılmış olduklarını belirlemek neredeyse imkansızdır. Codex Regius, farklı tarihlerde ve farklı yerlerde yaratılmış çalışmaları bir araya toplamıştır. Şiirlerin bazıları Viking çağının ilk yıllarından, kimisi ise 12. yüzyıldan kalmadır. Kimisi Norveç'ten, kimisi ise daha batıdaki İrlanda ya da Grönland gibi diğer yerleşim yerlerinden gelmiştir.

Edda şiirlerinin bazısı tanrıların serüvenlerini anlatmak amacıyla sahnelerin birbiri ardına hızla değiştiği ve araya konuşmaların serpiştirildiği bir anlatım kullanır ve balad tarzındadır. Kimisi ise mitolojik bilgileri dinleyiciye aktarmak amacıyla doğaüstü varlıklar arasında geçen konuşmaları kullanır ve soru cevap tarzındadır. Bazen de tanrılardan birine atfedilen bir atasözünün ya da özdeyişin yer aldığı bir dizi dörtlük şeklinde karşımıza çıkarlar. Bütün bunlar İskandinavların kendi tanrılarını nasıl tasvir ettiklerini gösterir.

Edda içindeki dizelere serpiştirilmiş mizahi öğelerin çokluğu karşısında akla böylesi dizeleri kimin yazmış olabileceği gelir. Acaba bir pagan bir yandan kendi tanrılarıyla bu şekilde fütursuzca dalga geçerken, diğer yandan onlardan yine de medet umabilir miydi? Yoksa bu şiir sahte tanrıları aşağılamak isteyen muzip bir Hristiyan tarafından mı kaleme alınmıştı? Eğer bu şiirleri muzip bir Hristiyan yazmışsa, kaynağını İskandinav Mitolojisinde bulan gerçek mitlere mi dayanıyor yoksa eski inancı hor görüp kötülemek için uydurulmuş bir öyküden mi ibarettir? Bu konudaki tartışmalar halen devam ediyor.

Snorri Sturluson (1179-1241) Nesir Edda adlı kitabında Nazım Edda kitabında bulunan bazı öykülerin daha ayrıntılı özetlerini sunmuştur. Geçelim İskandinav Mitleri hakkındaki 2. kaynağımız olan Nesir Edda'ya...

R. I. Page - İskandinav Mitleri adlı eserinden derlenmiştir.